De koolmees

De koolmees is een veelvoorkomende en goed herkenbare broedvogel in Nederland. Het is tevens de grootste mezensoort die in ons land voorkomt. Deze vogel staat bekend om zijn zeer gevarieerde zang en zijn opvallende gele lichaam en zwarte kop. Hoewel de koolmees vaak in loofbossen te vinden is, komt hij ook veel voor in dorpen en steden. Tijdens het broedseizoen maakt hij graag gebruik van nestkasten en in de winter is hij erg dankbaar voor bijvoer. Helaas kan de koolmees in strenge winters te maken krijgen met grote sterfte.

Hoe herken je een koolmees?

De vogel heeft een gele onderzijde met een zwarte middenstreep. Zijn kop is glanzend zwart en heeft grote witte wangen. De bovenzijde van de vogel is mosgroen met een witte vleugelstreep en blauwgrijze vleugels. Bij mannetjes is de zwarte middenstreep op de buik en borst breder dan bij vrouwtjes. Bovendien heeft deze vogel als enige mezensoort witte buitenste staartpennen, wat goed te zien is wanneer hij in vlucht is.

Zijn leefwijze

Wat is het broedgedrag van de koolmees?

Vanaf eind april begint de broedtijd van deze vogel, waarbij er één of twee legsels per jaar zijn met elk 8-13 (soms 7-15) eieren. Het broedpaar broedt alleen, maar andere nesten kunnen zich soms in de buurt bevinden, bijvoorbeeld nestkasten in dezelfde boom op een afstand van 3-4 meter. Deze vogel is een holenbroeder en het vrouwtje maakt het nest van plantaardig materiaal, gras, mos, dierenhaar, wol en veertjes. Het nest bevindt zich in de holte van een boom, soms in rotsen en muren. In enkele gevallen maken ze gebruik van nesten van andere vogels of broeden ze in dicht struikgewas. Ze maken graag gebruik van nestkasten en zijn daar soms afhankelijk van. Het vrouwtje begint met broeden zodra er 8-10 eieren zijn gelegd. De eieren zijn wit met rode vlekken en de broedduur is 13-15 dagen. Beide ouders voeren de kuikens en na 18-21 dagen verlaten de jongen het nest. Ze worden nog 2-3 weken gevoed voordat ze op eigen kracht verder gaan.

Wat is het leefgebied van de koolmees?

De koolmees broedt in gebieden met veel bomen in de hoogste dichtheden, maar is ook aanwezig in kleine bosjes, parken en tuinen zolang er nestgelegenheid en voedsel beschikbaar is. Ze maken veel gebruik van boomholtes, maar broeden ook vaak in schuurtjes en nestkasten. Deze vogel is te vinden in heel Nederland, behalve in grote open gebieden zonder bomen en struikgewas.

Wat eet de koolmees?

De koolmees voedt zich voornamelijk met rupsen, andere kleine insecten (tot ongeveer 1 cm lengte), beukennootjes en andere zaden. Deze vogel is ook regelmatig te vinden op voedertafels, vooral als er pinda’s en zonnebloempitten worden aangeboden.

Doen koolmezen aan de vogeltrek?

Koolmezen die in Nederland leven, zijn standvogels en blijven in ons land overwinteren. In strenge winters komen koolmezen uit Scandinavië en Oost-Europa in grote aantallen naar Nederland om te overwinteren, soms zelfs nog verder naar het zuiden. Deze najaarstrek van overwinteraars vindt plaats tussen half september en half november, met een piek rond half oktober. De voorjaarstrek van koolmezen vindt bijna onopgemerkt plaats tussen half februari en half april.

Koolmezen in de nestkast

In één van de nestkasten zitten regelmatig koolmezen. Ook dit jaar wordt het vogelhuisje weer bezocht door hopelijk nieuwe bewoners. Zie het nieuwe koppel hier.

Wanneer vliegt koolmees uit?

Wat natuurlijk